Η Ποίηση στοχεύει στο να εμπνέει τους αναγνώστες και τους ακροατές και να τους αποκαλύπτει τον βαθύτερο εαυτό που κρύβουν μέσα τους. Επίσης καλλιεργεί δεσμούς ανάμεσα στους ανθρώπους και τους συνδέει με τρόπο πνευματικό.
Το πρόβλημα είναι ότι πολλοί άνθρωποι αισθάνονται μπερδεμένοι και σε σύγχυση με κάποιους όρους της ποίησης, με το περίεργο λεξιλόγιο, και την δυσκολία κατανόησης του νοήματος. Σε κάποιους από αυτούς μπορεί να αρέσουν μερικά μεμονωμένα και πολύ γνωστά ποιήματα ή συγγραφείς. Συχνά χρησιμοποιούν στιχάκια σε ιδιαίτερες περιστάσεις, πολλές φορές ασχολούνται με θρησκευτικά κείμενα που έχουν ποιητικό χαρακτήρα, αλλά παρ ‘όλα αυτά αισθάνονται ότι η ποίηση στην ολότητά της δεν είναι για αυτούς. Αποθαρρύνονται από τις αναμνήσεις τους από το σχολείο, οπού την αισθάνονται σαν κάτι καταναγκαστικό και βαρετό. Η αλήθεια είναι ότι η ποίηση δεν μπορεί να εκτιμηθεί από κάποιον απλά και μόνο αν την διδαχθεί στο σχολείο, αλλά είναι απαραίτητο να βιωθεί στις διάφορες περιστάσεις της ζωής του. Μας παραδίδει στους εαυτούς μας πιο συνειδητοποιημένους και μας δίνει μια κατεύθυνση για να ζήσουμε τη ζωή μας. Η κατανόηση των όρων της ποίησης μας φέρνει πιο κοντά σε αυτό που ακούμε, διευρύνοντας την εμπειρία μας από αυτή. Μας δίνει την δυνατότητα να μπορούμε περιγράψουμε αυτό που διαβάζουμε, να αισθανόμαστε και να εκφραζόμαστε με μεγαλύτερη ακρίβεια.
Παραθέτουμε τους 10 Κυριότερους Όρους που Μπορούν να Σας Βοηθήσουν να Κατανοήσετε Καλύτερα την Ποίηση:
1) Ρυθμός
Είναι το αίσθημα που γεννιέται μέσα μας από τις κινήσεις του ήχου των φωνημάτων καθώς διαβάζουμε το ποίημα. Για να δημιουργηθεί το αίσθημα του ρυθμού ο ήχος θα πρέπει να ρέει εναλλασσόμενος, να μοιάζει με τον χτύπο της καρδιάς και της ανάσας μας, να μας οδηγεί στον εσωτερικό εαυτό μας και να μας παίρνει από αυτόν. Μας δημιουργεί την αίσθηση της έκπληξης και του αναπόφευκτου, της λαχτάρας και της προσδοκίας, της επανάληψης και της αλλαγής. Η νεοελληνική ποίηση βασίζει τον ρυθμό στην εναλλαγή τονισμένων και άτονων συλλαβών.
2)Στίχος:
Ο στίχος είναι το βασικό δομικό στοιχείο της ποίησης. Όλες οι στροφές και ο έμμετρος λόγος ενός ποιήματος δομούνται από τους στίχους. Η εκφορά του ποιητικού στίχου διαφέρει από αυτή της καθημερινής ομιλίας και της πεζογραφίας. Αποτελεί μια αυτόνομη πρόταση που έχει το δικό της νόημα, ακόμη και αν αποτελεί μέρος μιας μεγαλύτερης φράσης. Μπορεί να είναι αυτόνομος και να ολοκληρώνει μια σκέψη ή να μεταφέρει το νόημα στον επόμενο στίχο ώστε να συμπληρωθεί εκεί η σκέψη, το λεγόμενο μετρικό διασκέλισμα. Ο στίχος σε ένα ποίημα κινείται οριζοντίως, αλλά ο ρυθμός και η έννοια του κατευθύνονται καθέτως με αποτέλεσμα να συνεχίζει να προκύπτει το νόημα.
3) Ιαμβικό Δεκαπεντασύλλαβο:
Είναι ο στίχος με δεκαπέντε συλλαβές που τονίζεται στις άρτιες συλλαβές, δηλαδή στις συλλαβές 2,4,6,… Μετά την 8η συλλαβή χωρίζεται με τομή σε δύο ημίστιχα (α΄ και β΄). Χρησιμοποιείται στους στίχους των λαϊκών και δημοτικών ποιημάτων και λόγω του μέτρου και του ρυθμού του είναι εύκολα τελειοποιήσιμο. Ας δούμε ένα παράδειγμα, από το ποίημα ‘το σπίτι που γεννήθηκα‘ του Κωστή Παλαμά.
Το σπί-τι που γεν-νήθ-ηκα // κι ας το πα-τούν οι ξέ-νοι.
Στοι-χειό, και σαν α-πά-τη-το, // με ζει και με προ-σμέ-νει.
4) Στροφή:
Είναι η φυσική μονάδα του λυρικού στοιχείου στο ποίημα, μια ομάδα στίχων διευθετημένων με τέτοιο τρόπο που να ακολουθούν ένα μοτίβο. Η στροφή χαρακτηρίζεται παραδοσιακά από το μέτρο και το είδος της ομοιοκαταληξίας και μπορεί να επαναλαμβάνεται σε όλο το ποίημα. Ο όρος ‘στροφή‘ προέρχεται από τη στροφή που έκανε ο χορός στο αρχαίο ελληνικό θέατρο από τη μια πλευρά της ορχήστρας προς την άλλη, ενώ τραγουδούσε τα λυρικά άσματα.
Κάθε στροφή έχει μια ταυτότητα, μια διαρθρωτική θέση στο σύνολο. Δεδομένου ότι ο στίχος είναι η μικρότερη δομική μονάδα του νοήματος, η στροφή αντιπροσωπεύει ένα μεγαλύτερο ρυθμικό και θεματικό σύνολο. Ο ρόλος της είναι αντίστοιχος με αυτόν της παραγράφου στον πεζό λόγο, αλλά πιο ασυνεχής, πιο επίμονος ως μια ξεχωριστή μελωδική και ρητορική μονάδα. Στην γραπτή απεικόνιση του ποιήματος οι στροφές χωρίζονται από λευκές (κενές) σειρές με αποτέλεσμα το ποίημα να παίρνει μια συγκεκριμένη οπτική αρχιτεκτονική.
5) Αλληγορία:
Ένα σχήμα λόγου στο οποίο περιγράφουμε ένα γεγονός στη θέση ενός άλλου, δηλαδή είναι το φαινόμενο κατά το οποίο εννοούμε κάτι διαφορετικό από αυτό που γράφουμε στον στίχο. Διαφέρει από τη μεταφορά, που είναι μια λεκτική διαφοροποίηση (η σημασία της λέξης επεκτείνεται ώστε να υιοθετεί τον ορισμό μιας άλλης λέξης). Για παράδειγμα, όταν λέμε ‘πέτρινη καρδιά‘ κάνουμε μια μεταφορά, ενώ όταν λέμε ‘τα όμορφα ανέμελα μαλλιά του αγρού‘ και εννοούμε το σιτάρι κάνουμε μια αλληγορία. Ο όρος αλληγορία προέρχεται ετυμολογικά από τις λέξεις άλλος + αγορεύω. Στην ελληνική ποίηση ολόκληρα ποιήματα υπερρεαλιστικά περιέχουν αλληγορίες, όπως τα ποιήματα του Βαλαωρίτη ”Ο Βράχος και το Κύμα”, “Το ξεριζωμένο Δέντρο”.
Η Αλληγορία είναι μια μεταφορά της ενέργειας, ένας τρόπος ενεργητικής σχέσης, διεισδυτικότητας, ένα στοιχείο ταυτότητας και διαφοροποίησης, μια σύγκρουση ή συμπαιγνία στον προσδιορισμό αντίθετων πραγμάτων. Λειτουργεί με συμπύκνωση και συμπίεση, με μια διαδικασία αλληλεπίδρασης και δίνει έμφαση στα μέρη του λόγου διασταυρώνοντας τα. Ο αναγνώστης συμμετέχει ενεργά στην αποσαφήνιση του νοήματος και ακονίζει την κριτική του σκέψη συνδέοντας πράγματα αντίθετα μεταξύ τους.
6) Παρομοίωση:
Είναι η ρητή σύγκριση και ο παραλληλισμός ενός πράγματος με ένα άλλο με τη χρήση των λέξεων: σαν, όπως, ως, καθώς, ομοίως, με. Χρησιμοποιείται για να φωτίσει το άγνωστο με το γνωστό και να καταστήσει ορατό και εναργές το ασαφές και το αφηρημένο. Πολλές φορές χρησιμοποιείται για να προσδώσει μια έξαρση στο συγκρινόμενο.
Μια καλή παρομοίωση εξαρτάται από το είδος της ετερογένειας μεταξύ των πραγμάτων που συγκρίνονται. Η Παρομοίωση μοιάζει με την Αλληγορία και τη Μεταφορά με τη διαφορά ότι δεν υποστηρίζει μια ταυτότητα, αλλά μια μορφή αναλογικής σκέψης. Μπορεί να υποστηρίζει μια ομοιότητα ανάμεσα σε αντίθετα πράγματα, αλλά εφιστά επίσης την προσοχή στις διαφορές τους.
7) Σονέτο:
Είναι το έμμετρο δεκατετρασύλλαβο ποίημα που ξεκίνησε στις αρχές του 13ου αιώνα στην Ιταλία. Σονέτο στα ιταλικά σημαίνει “μικρό τραγουδάκι” αλλά η παγκόσμια απήχηση που βρήκε αυτή η ποιητική μορφή διαψεύδει τη σεμνότητα της προέλευσης της λέξης. Η μορφή του είναι ευρύχωρη και συμπυκνωμένη και ταιριάζει με το περίγραμμα των ρητορικών θεμάτων, ειδικά όταν πρόκειται για θέματα που έχουν να κάνουμε τον έρωτα.
Οι κυριότεροι τύποι σονέτων είναι δύο, το Ιταλικό ή Πατριαρχικό και το Αγγλικό ή Σαιξπηρικό. Το Ιταλικό αποτελείτε από δύο ξεχωριστά μέρη, το πρώτο μέρος αποτελείτε από δύο τετράστιχα με ομοιοκαταληξία αββα αββα και το δεύτερο μέρος από ένα εξάστιχο με ομοιοκαταληξία γδεγδε ή γδγγδγ. Το Αγγλικό σονέτο απαρτίζεται από τρία τετράστιχα και ένα δίστιχο με ομοιοκαταληξία αβαβ γδγδ εζεζ ηη, κύριος εκπρόσωπος του αγγλικού σονέτου είναι ο Σαίξπηρ.
Στην νεοελληνική ποίηση αξιόλογοι σονετογράφοι υπήρξαν οι Λορέντζος Μαβίλης, ο Κωστής Παλαμάς, ο Ιωάννης Γρυπάρης, ο Αργύρης Εφταλιώτης, ο Ιάκωβος Πολυλάς, ο Ανδρέας Λασκαράτος, ο Γεράσιμος Μαρκοράς κ.α.
8) Επίγραμμα:
Το Επίγραμμα είναι ένα σύντομο πνευματώδες ποίημα με τέλεια διατύπωση και χωρίς περιττολογίες. Αναπτύχθηκε στην Αρχαία Ελλάδα τον 3ο αιώνα π.Χ. Βρέθηκαν πολλά επιγράμματα λαξευμένα σε πέτρινα μνημεία και σε αντικείμενα, όπως πάνω σε αρχαία αγγεία. Η Αρχαία Ελληνική Ανθολογία είναι γεμάτη με περισσότερα από χίλια πεντακόσια επιγράμματα όλων των ειδών, σατιρικά, ηρωικά, συμποσιακά, επιτάφια, αφιερωματικά, ερωτικά. Το επίγραμμα δεν έχει συγκεκριμένη μορφή, αν και συχνά χρησιμοποιείται ένα ομοιοκατάληκτο δίστιχο ή τετράστιχο, το οποίο μπορεί να σταθεί μόνο του ή να χρησιμεύσει ως μέρος ενός μεγαλύτερου έργου.
Στην νεοελληνική ποίηση αξιομνημόνευτοι επιγραμματοποιοί υπήρξαν ο Σολωμός, ο Παλαμάς, ο Νιρβάνας, ο Νερουλός, ο Σκόκος, ο Στρατήγης κ.α.
9) Ομοιοκαταληξία:
Ομοιοκαταληξία ή Ρίμα είναι η ομοφωνία στις τελευταίες συλλαβές των στίχων, ιδίως από την τονιζόμενη και πέρα, δίνοντας βάρος στην ακουστική αξία των λέξεων. Φαίνεται πως δεν ξεκίνησε από κάποια ευρωπαϊκή γλώσσα, αλλά έχει την αφετηρία της στις πρώιμες νοτιοσημιτικές γλώσσες και στην κινέζικη, απ’ όπου πέρασε στις σανσκριτικές ινδικές γλώσσες και στην ιρανική. Η αιτία της ύπαρξης της ομοφωνίας στην ποίηση φαίνεται πως ήταν η υποβοήθηση της απομνημόνευσης και η επίτευξη ευφωνίας και αρμονίας
Στην νεοελληνική ποίηση η ομοιοκαταληξία πέρασε στις αρχές του 16ου αιώνα μέσω της ιταλικής επίδρασης μιας και τα πρώτα ομοιοκατάληκτα ποιήματα γράφτηκαν στα Επτάνησα, τη Ρόδο και την Κύπρο.
Ανάλογα με τη θέση του τόνου στην τελευταία λέξη του στίχου η ομοιοκαταληξία διακρίνεται σε: οξύτονη(τόνος στην τελευταία συλλαβή, λήγουσα), παροξύτονη(τόνος στην δεύτερη συλλαβή, παραλήγουσα) και προπαροξύτονη(τόνος στην τρίτη συλλαβή, προπαραλήγουσα).
Τα είδη της ομοιοκαταληξίας στη νεοελληνική ποίηση είναι πέντε: ζευγαρωτή (ααββ), πλεχτή (αβαβ), σταυρωτή (αββα), ζευγαρόπλεχτη (ααβααβ) και ανάμικτη ή ελεύθερη.
10) Υπερρεαλισμός:
Με την επιρροή του σουρεαλισμού το ποίημα δεν θεωρείται μόνο μέσο αισθητικής απόλαυσης, αλλά και μια πηγή μεταφυσικής γνώσης. Το ποίημα γράφεται υπό την επίδραση του υποσυνειδήτου δημιουργώντας ζωηρές λεκτικές εντυπώσεις συνδυαζόμενες χωρίς να υπακούν σε ορθολογικούς νόμους.
Κύριος εκπρόσωπος του υπερρεαλισμού είναι ο Αντρέ Μπρετόν. Στην νεοελληνική ποίηση οι σημαντικότεροι υπερρεαλιστές ποιητές είναι Ο Ανδρέας Εμπειρίκος, ο Νίκος Εγγονόπουλος και βαθιά επηρεασμένος υπήρξε ο Οδυσσέας Ελύτης.
Κάθε αναδημοσίευση ολική η μερική θα πρέπει να γίνεται υποχρεωτικά με αναφορά πηγής στο site μας και σύνδεσμο (link) στο άρθρο
share24.gr Μοιράσου την Ιδέα
