Πως το Ψέμα του Άγιου Βασίλη Μετατρέπει τα Παιδιά σε Μικρούς Καταναλωτές

ΚΟΙΝΩΝΙΑ Δεν επιτρέπεται σχολιασμός στο Πως το Ψέμα του Άγιου Βασίλη Μετατρέπει τα Παιδιά σε Μικρούς Καταναλωτές 5,369 Προβολές

Η χριστουγεννιάτικη περίοδος είναι εκείνη η εποχή του χρόνου, που οι γονείς, η κοινωνία και οι καταστηματάρχες πωλούν ένα από τα πιο μαγευτικά ψέματα στα παιδιά: τον Άγιο Βασίλη.

Το ψέμα αυτό δεν είναι τόσο αθώο όσο φαινομενικά μοιάζει και δεν υπάρχει μόνο για να εξάψει τη φαντασία των παιδιών τα Χριστούγεννα. Αντιθέτως, υπονομεύει τον τρόπο που κατανοούν τα παιδιά τον κόσμο και παραποιεί την αντίληψη και την παιδική φαντασία με τρόπο που να εξυπηρετεί τον καταναλωτισμό.

Μια πρόσφατη έρευνα (1) έδειξε πως το να λένε οι γονείς στα παιδιά τους ότι υπάρχει ο Άγιος Βασίλης, επηρεάζουν την εμπιστοσύνη των παιδιών για τους γονείς. Ένα από τα συμπεράσματα ήταν, ότι ένα τέτοιο ψέμα αλλοιώνει τη χαρούμενη διάθεση των Χριστουγέννων και περιορίζει τη φαντασία των παιδιών (2). Φυσικά, αφηγούμαστε ψεύτικες ιστορίες στα παιδιά μας διαβάζοντάς τους παραμύθια και άλλες φανταστικές ιστορίες και μύθους, αλλά κανείς δεν ισχυρίστηκε στα παιδιά του ότι η Σταχτοπούτα είναι πραγματική και ότι περνά από τα σπίτια ξεχνώντας το γοβάκι της στις σκάλες. Στην περίπτωση τέτοιων παραμυθιών, λέμε στα παιδιά ότι η ιστορία και τα πρόσωπα δεν είναι πραγματικά για να τα προστατεύσουμε από φοβίες φανταστικών απειλών, όπως τρόλ, γίγαντες και μάγισσες.

Όταν ζητήθηκε από τους προπτυχιακούς φοιτητές που συμμετείχαν στην έρευνα να μιλήσουν για την εμπειρία τους σχετικά με το ψέμα του Άγιου Βασίλη, η επικρατούσα αντίληψη ήταν ότι ήταν απαραίτητο για να “διατηρηθεί η μαγεία των γιορτών ζωντανή” στην παιδική ηλικία – οι αναμνήσεις αυτής της εμπειρίας ήταν τόσο ισχυρές, που σε μερικές περιπτώσεις ακούστηκαν ιστορίες για το πως βίωσαν το “τραύμα”, όταν οι γονείς τους αποκάλυψαν ότι τους έλεγαν ψέματα για χρόνια σχετικά με όλη αυτή τη χαλκευμένη μαγεία.

Έτσι για πολλούς, η απόφαση να μην διαιωνίσουν το ψέμα λέγοντάς το στα δικά τους παιδιά, συχνά θεωρείται ως αποτυχία να προστατεύσουν την αθωότητα των μικρών τους παιδιών. Μοιάζει, λοιπόν, ειρωνικό το γεγονός ότι το ψέμα για την ύπαρξη του Άγιου Βασίλη, που φαινομενικά μοιάζει να εξυψώνει την παιδική αθωότητα, να είναι τόσο συνυφασμένο την σκοτεινή δύναμη που σχετίζεται με την καταστροφή παιδικής αθωότητας – τον καταναλωτισμό.

Ο Άγιος Βασίλης είναι Επιχειρηματίας

Το ψέμα του Άγιου Βασίλη διαιωνίζει έναν από τους συνηθισμένους διαχωρισμούς της παιδικής ηλικίας: το εξαρτώμενο (καλό) παιδί και το ανεξάρτητο (κακό) παιδί (3).

Από τη μία, θέλουμε να διατηρήσουμε τη μαγεία των γιορτών (τη νοσταλγία των ενηλίκων για τα χαμένα παιδικά χρόνια), κρατώντας τα παιδιά σε ένα ασφαλές και αθώο κόσμο όπου τα πάντα είναι φωτεινά και χαρωπά. Έτσι, προσφέρουμε την εικόνα ενός ηλικιωμένου πάνω σε ένα έλκηθρο που φέρνει δώρα την παραμονή των Χριστουγέννων στα καλά παιδιά.

Αλλά από την άλλη, με τα Χριστούγεννα να έχουν μετατραπεί σε μια βιομηχανία δισεκατομμυρίων δολαρίων, ο Άγιος Βασίλης είναι στην πραγματικότητα ένας γενειοφόρος, πρόσχαρος κύριος ντυμένος στα κόκκινα που κατασκευάζει παιχνίδια και άλλα παρόμοια αντικείμενα εμφανιζόμενος σαν εκπρόσωπος πολυεθνικών εταιρειών και ενστερνιζόμενος την απληστία ενός πωλητή. Ο Άγιος Βασίλης απέχει αρκετά από την παραδοσιακή μορφή του Αγίου Νικολάου (4), από την οποία προέρχεται και σύμφωνα με τον βίο του, χάρισε την περιουσία του για να βοηθήσει όσους είχαν ανάγκη.

Άνθρωποι ζουν στο Διάστημα

Το ψέμα της ύπαρξης του Άγιου Βασίλη έχει να κάνει με την αθωότητα της παιδικής ηλικίας – κάτι που συρρικνώνεται σιγά-σιγά σύμφωνα με τα στατιστικά στοιχεία που θέλουν τα παιδιά να παίζουν λιγότερο στο ύπαιθρο, να δένονται με την τεχνολογία, να εκτίθενται σε κινδύνους και να εγκλωβίζονται στα κοινωνικά δίκτυα. Σε μια απέλπιδα προσπάθεια να κρατήσουν οι γονείς τα παιδιά στη νοσταλγική ανάμνηση της δικής τους παιδικής ηλικίας, τυλίγουν γύρω τους το ψέμα της ύπαρξης του Άγιου Βασίλη σαν μια απαλή και ζεστή κουβέρτα προστασίας. Σκέφτονται πως, αφού υπάρχει ο Άγιος Βασίλης στη φαντασία των παιδιών, τότε όλα είναι καλά στον παιδικό τους κόσμο.

Αλλά, μήπως υποτιμούμε τα παιδιά; Οι ενήλικες θεωρούν πως η παιδική αθωότητα δίνει στο παιδί την ικανότητα να θαυμάσει την απλότητα της ζωής, κάτι που οι ίδιοι με απογοήτευση πιστεύουν ότι έχουν χάσει. Αν αυτό ήταν αλήθεια, γιατί τα παιδιά να μην αρκούνται στην ύπαρξη ενός φανταστικού υπερφυσικού χαρακτήρα για να διατηρήσουν την αθωότητά τους, όταν απλά μια χιονισμένη μέρα μπορεί να κάνει θαύματα γι’ αυτά; Μάλλον, φαίνεται πως οι ενήλικες είναι αυτοί που έχουν ανάγκη τη μαγεία. Ωστόσο, καθώς η ενηλικίωση θεωρείται το αντίθετο (και το τέλος) της παιδικής ηλικίας, η πίστη στον Άγιο Βασίλη δεν είναι αποδεκτή. Αντ’ αυτού, οι ενήλικες κατασκευάζουν αυτό το θαύμα αντικατοπτρίζοντας τη μαγεία που θέλουν να δημιουργήσουν σαν μια ανάγκη των παιδιών.

Τα παιδιά είναι ολοκληρωμένες προσωπικότητες που δεν χρειάζονται μαγεία εφευρημένη από τους ενήλικες γι’ αυτά. Σκεφθείτε να τους δείξουμε το Διεθνή Διαστημικό Σταθμό (ISS), που φαίνεται με γυμνό μάτι όταν περνά στον νυχτερινό ουρανό. Τα παιδιά είναι σε θέση να νιώσουν τη σαγήνη που το περιβάλλει όταν το φως του διασχίζει με ταχύτητα τον ουρανό, χωρίς να χρειάζεται να τους πούμε ότι είναι ο Άγιος Βασίλης με το έλκηθρο του, όπως κάποιοι γονείς κάνουν (5). Τι υπέροχο που είναι να τους αποδείξουμε την δημιουργική αλήθεια: ότι κάποιοι άνθρωποι ζουν στο διάστημα αυτή τη στιγμή! (6) Δεν είναι μια τέτοια αλήθεια αρκετά μαγική και εντυπωσιακή που παράλληλα θα ενισχύσει την εμπιστοσύνη των παιδιών στους ενήλικες;

Με το ψέμα του Άγιου Βασίλη, εκτός του ότι υπονομεύουμε την ιδιαίτερη φαντασία των παιδιών, διαιωνίζουμε κάτι που υπάρχει στην ανάμνηση και στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την παιδική ηλικία: ότι τα παιδιά είναι ευαίσθητα και ευάλωτα άτομα που χρειάζονται προκαλύμματα και παραπετάσματα με κάθε κόστος, ώστε να προστατευθούν από την πραγματικότητα. Ωστόσο, στην ουσία όχι μόνο τα παιδιά δεν προστατεύονται, αλλά διευκολύνεται η έκθεσή τους σε ύπουλες και επιβλαβείς καταστάσεις γι’ αυτά: εμμονή στον καταναλωτισμό, εμπιστοσύνη σε αγνώστους, και η πεποίθηση ότι το να είσαι άτακτος (ανήσυχο πνεύμα) και “καλό παιδί” είναι αμοιβαία αποκλειόμενα.

Πόσο καλύτερα θα ήταν, αν αντί οι ενήλικες να προσπαθούν να εφεύρουν μαγεία για τα παιδιά, που δεν τη χρειάζονται, να περνούν τα Χριστούγεννα αφήνοντας τα παιδιά να εντυπωσιαστούν και να μαγευτούν μόνα τους με το χιόνι που πέφτει, το φτιάξιμο γλυκισμάτων και τα χριστουγεννιάτικα τραγούδια. Αντί να προσπαθούμε να διαιωνίσουμε τις νοσταλγικές απόψεις μας για την παιδική ηλικία, θα μπορούσαμε να ζητήσουμε από τα παιδιά να εκφράσουν τη δική τους άποψη για το πως βλέπουν τον κόσμο: Έτσι, αντί για μια ιμιτασιόν μαγεία, θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε τα θαύματα του κόσμου όπως τα βλέπουν, κι όχι όπως κατασκευάζονται γι’ αυτά από τους ενήλικες.

Anne-Marie Smith/Nia Young

Μετάφραση/Επιμέλεια: share24.gr via theconversation.com

Κάντε like στην νέα μας σελίδα «Άνθρωπος & Πολιτισμός – Μουσική – Βιβλία – Ταινίες» για να μένετε ενήμεροι και να βρείτε περισσότερα άρθρα σχετικά με θέματα Πολιτισμού & Τεχνών! Πατήστε like (Μου αρέσει)