11 Τρόποι Βιολογικής Καταπολέμησης Εχθρών και Ασθενειών

Τα τελευταία χρόνια πολλοί καλλιεργητές έχουν στραφεί στη βιολογική καλλιέργεια για την παραγωγή των προϊόντων τους. Αυτό συμβαίνει επειδή έχει αυξηθεί η ζήτηση των βιολογικών προϊόντων και θεωρούνται ποιοτικά καλύτερα. Εκτός από τους επαγγελματίες καλλιεργητές και οι ερασιτέχνες κηπουροί, που έχουν στον κήπο τους μικρούς λαχανόκηπους, προτιμούν να καλλιεργούν με βιολογικές μεθόδους τα φυτά τους ώστε να μην έρχονται σε επαφή με τις επικίνδυνες για την υγεία τους δραστικές ουσίες των αγροχημικών. Η ανάγκη αυτή φέρνει στο προσκήνιο παλιούς παραδοσιακούς και νέους τρόπους βιολογικής καταπολέμησης που κρίνονται απαραίτητοι σε τέτοιες καλλιέργειες.

Στη βιολογική παραγωγή δίνεται έμφαση στην εφαρμογή προληπτικών καλλιεργητικών πρακτικών που παρεμποδίζουν την εμφάνιση ή εξάπλωση εντόμων και ασθενειών στα φυτά ενώ απ’ την άλλη βοηθούν τα φυτά να αναπτυχθούν. Πολλές από αυτές τις πρακτικές ήταν σύνηθες στα παλαιότερα χρόνια και αποτελούσαν μέρος των παραδοσιακών τρόπων που χρησιμοποιούσαν οι αγρότες για να αντιμετωπίζουν τέτοια προβλήματα στις καλλιέργειές τους. Όπως συμβαίνει και με την υγεία του σώματός μας, έτσι και στην περίπτωση των φυτών η πρόληψη παίζει το βασικότερο ρόλο για να είναι μια καλλιέργεια εύρωστη.

Χρησιμοποίηση Υγιούς Πολλαπλασιαστικού Υλικού

Απαραίτητη προϋπόθεση για τη σωστή εγκατάσταση μιας βιολογικής καλλιέργειας είναι η χρησιμοποίηση σπόρων, μοσχευμάτων, φυτών και εμβολίων απαλλαγμένων από ασθένειες, φυτοπαρασιτογόνους εχθρούς και έντομα, ιώσεις και άλλα παθογόνα. Η περίοδος της φύτευσης και όσο το νεαρό φυτάριο είναι ακόμα στα πρώτα στάδια της ανάπτυξής του είναι η πιο ευαίσθητη και κρίσιμη περίοδος στην οποία το φυτό δεν έχει αναπτύξει ακόμα τους δικούς του μηχανισμούς προστασίας και είναι επιρρεπές στα παθογόνα. Έτσι η χρησιμοποίηση πολλαπλασιαστικού υλικού απαλλαγμένο από παθογόνα αυξάνει την πιθανότητα το νεαρό φυτάριο να αναπτυχθεί φυσιολογικά στον κήπο μας. Επίσης πρέπει να αναφέρουμε πως σπόροι και πολλαπλασιαστικό υλικό που προέρχονται από γενετικά τροποποιημένα φυτά δεν είναι αποδεκτά στην βιολογική γεωργία.

Απολύμανση του Εδάφους

Το έδαφος παίζει καθοριστικό ρόλο για τη σωστή ανάπτυξη ενός φυτού. Το ριζικό σύστημα του φυτού από το οποίο απορροφά τα θρεπτικά συστατικά που χρειάζεται είναι στο έδαφος. Έτσι, λοιπόν, εκτός από το πολλαπλασιαστικό υλικό, πρέπει να διατηρήσουμε απαλλαγμένο από διάφορα παθογόνα (μύκητες, βακτήρια, έντομα, νηματώδεις, σπόρους ζιζανίων) και το έδαφος ώστε να μην είναι εστία μόλυνσης για τα νεαρά φυτά μας. Η πιο συνηθισμένη μέθοδος απολύμανσης είναι η ηλιοαπολύμανση.

Η χώρα μας είναι μια περιοχή θερμού κλίματος και με την ηλιοαπολύμανση μπορούμε να αξιοποιήσουμε την ηλιακή ενέργεια τους θερινούς μήνες. Η ηλιοαπολύμανση εφαρμόζεται αφού ψιλοχωματίσουμε το έδαφος και το ποτίσουμε, ώστε να έχει αρκετή υγρασία. Στη συνέχεια, το καλύπτουμε με διαφανές πλαστικό, που προμηθευόμαστε από το εμπόριο, για 2 μήνες περίπου (Ιούλιο – Αύγουστο). Οι υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται στο καλυμμένο έδαφος καταστρέφουν ένα ευρύ φάσμα παρασίτων.

Εφαρμογή Εδαφοκάλυψης

Η Εδαφοκάλυψη χρησιμοποιείται κυρίως για την παρεμπόδιση ανάπτυξης ζιζανίων κοντά στη ρίζα των φυτών, ώστε να μην τα ανταγωνίζονται για τα θρεπτικά συστατικά. Το έδαφος καλύπτεται από πλαστικό ναύλον σκούρου χρώματος κατά μήκος της γραμμής φύτευσης και κατά τη μεταφύτευση φυτεύουμε τα νεαρά φυτάρια πάνω σε αυτό στις σωστές αποστάσεις με τρόπο τέτοιο που ο λαιμός του βλαστού τους να περιβάλλεται από το πλαστικό κάλυμμα. Εκτός από τα ζιζάνια, το κάλυμμα αυτό προστατεύει τα φυτά από έντομα τα οποία νυμφώνονται στο έδαφος και από παθογόνα του εδάφους που προσβάλλουν τους ώριμους καρπούς.

Αμειψισπορά

Είναι ένα πρόγραμμα εναλλαγής καλλιεργειών που στόχο έχει να διακόψει τον κύκλο αναπαραγωγής των παθογόνων που προσβάλλουν συγκεκριμένη καλλιέργεια. Με την εναλλαγή της καλλιέργειας, τα παθογόνα και τα έντομα δεν βρίσκουν τις κατάλληλες συνθήκες να αναπτυχθούν και να τραφούν και έτσι μεγάλο μέρος του πληθυσμού τους καταστρέφεται.

Επεμβάσεις την κατάλληλη στιγμή

Θα πρέπει ο καλλιεργητής να είναι συνεχώς σε εγρήγορση και να επισκέπτεται και να επεμβαίνει συχνά στη φυτεία του ώστε να διαπιστώσει έγκαιρα την οποιαδήποτε προσβολή. Έτσι προλαμβάνει μια σοβαρή και καταστρεπτική εξάπλωση της προσβολής και έχει τη δυνατότητα να λάβει τα κατάλληλα μέτρα στο σωστό στάδιο.

Γραμμική Φύτευση σε Μεγάλες Αποστάσεις Μεταξύ των Φυτών

Με την αραιή φύτευση εξασφαλίζουμε στα φυτά σωστές συνθήκες φωτισμού για να φωτοσυνθέτουν (χωρίς να σκιάζονται από τα διπλανά), επαρκή θρέψη μιας και δεν υπάρχει ανταγωνισμός, συνθήκες επαρκούς αερισμού ώστε να μην προσβάλλονται από μυκητολογικές ασθένειες και ποσοτική βελτίωση της παραγωγής ανά φυτό. Επίσης, με την γραμμική φύτευση γίνεται πιο εύκολο το βοτάνισμα για την καταπολέμηση των ζιζανίων.

Σωστό Κλάδεμα

Είναι σημαντικό, στην περίπτωση που έχετε έναν οπωρώνα, να κλαδεύεται σωστά τα δέντρα σας ώστε να απομακρύνετε κλάδους ξερούς και προσβεβλημένους από μυκητολογικές ασθένειες. Επίσης το κλάδεμα εξασφαλίζει σωστές συνθήκες φωτισμού και υγρασίας και επαρκή αερισμό στην κόμη του δέντρου ώστε να υπάρχει ισορροπημένη καρποφορία και βλαστική ανάπτυξη. Πολλές φορές και στα ποώδη φυτά χρειάζεται να απομακρύνουμε προσβεβλημένα και ξερά τμήματα.

Εγκατάσταση Εντομοστεγών Διχτυών

Συνήθως σε βιολογικές καλλιέργειες σε θερμοκήπια είναι απαραίτητη η εγκατάσταση κατάλληλου διχτυού στις πόρτες και στα παράθυρα ώστε να παρεμποδίζεται η είσοδος μικρών πτερωτών εντόμων που προκαλούν ζημιές στα φυτά (αφίδες, θρίπες, αλευρώδεις). Τέτοια δίχτυα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και σε υπαίθριες καλλιέργειες και βοηθούν αρκετά στο να κρατούν αυτά τα έντομα μακριά από τα φυτά. Μην ξεχνάτε πως τέτοια μικρά έντομα είναι υπεύθυνα για την μόλυνση και διάδοση ιώσεων στα φυτά στα οποία τρέφονται.

Χρωματικές και Κολλητικές Εντομοπαγίδες

Επειδή τα έντομα προσελκύονται από το κίτρινο χρώμα (οι θρίπες από το μπλε), υπάρχουν στην αγορά διάφορες παγίδες κίτρινου και μπλε χρώματος, κυρίως κολλητικές, που σκοπό έχουν αρχικά την παρακολούθηση του πληθυσμού των εντόμων και, σε περίπτωση πυκνής τοποθέτησής τους, την καταπολέμηση των εντόμων σε βιολογικές καλλιέργειες. Χρησιμοποιούνται σε συνδυασμό με φερομόνες και τροφικές παγίδες για προσέλκυση των εντόμων. Πολύ γνωστές είναι οι παγίδες που χρησιμοποιούνται στα ελαιόδεντρα για το Δάκο της Ελιάς.

Συγκαλλιέργεια με Εντομοαπωθητικά Φυτά

Πολλά αρωματικά και φαρμακευτικά φυτά έχουν την ιδιότητα να απωθούν διάφορα επιβλαβή έντομα και για το σκοπό αυτό η χρησιμοποίησή τους βρίσκει εφαρμογή στη βιολογική γεωργία. Επίσης πολλά από τα φυτά αυτά φιλοξενούν ωφέλημα έντομα και ακάρεα, όπως είναι οι πασχαλίτσες, που παρασιτούν και τρέφονται με επιβλαβή φυτοφάγα έντομα. Τέτοια φυτά φυτεύονται διάσπαρτα ανάμεσα στα φυτά που καλλιεργούνται με συγκεκριμένο τρόπο ανά καλλιέργεια ώστε να μην δρουν ανταγωνιστικά μαζί τους.

Εφαρμογή Βιολογικών Σκευασμάτων

Σε καταστήματα γεωργικών εφοδίων μπορεί κάποιος να βρει σκευάσματα που περιέχουν φυσικές δραστικές ουσίες, όπως είναι η πυρεθρίνη, και άλλα σκευάσματα που περιέχουν εντομοπαρασιτικούς μύκητες και αυγά ή προνύμφες ωφέλιμων εντόμων που παρασιτούν ή και τρέφονται με τα φυτοφάγα επιβλαβή. Η αγορά και χρησιμοποίηση τέτοιων σκευασμάτων θα πρέπει να γίνεται υπό την επίβλεψη και το οργανωτικό πλάνο ενός γεωπόνου για να υπάρχει το επιθυμητό αποτέλεσμα.