Η κομπόστα ή κομπόστ είναι είναι βιολογικό λίπασμα που προκύπτει από την αποσύνθεση οργανικών ουσιών και υπολειμμάτων του κήπου μας. Χρησιμοποιείται ως λίπασμα και προωθεί την ανάπτυξη των φυτών με τον καλύτερο τρόπο. Τα πλεονεκτήματά του είναι μεγαλύτερα, όταν εμπλουτίζεται με γεωσκώληκες. Όλα αυτά θα αναλύσουμε σε αυτό το άρθρο.
Η οργανική ουσία του εδάφους παίζει μεγάλο ρόλο στις φυσικές,χημικές και βιολογικές ιδιότητές του. Γι’ αυτούς τους λόγους θεωρείται απαραίτητη η αύξηση της οργανικής ουσίας. Αυτό συνήθως επιτυγχάνετε με διάφορους τρόπους όπως:
1.χρησιμοποίηση ζωικής κοπριάς
2.χλωρή λίπανση
3.χρήση κομπόστας
4.προσθήκη συμπυκνωμένων οργανικών ουσιών(χουμικών και φουλβικών)
Τα πλεονεκτήματα του κομπόστ σε σχέση με την ζωική κοπριά.
Πρέπει να ξέρετε πως παρά τις ευνοϊκές επιδράσεις που έχουμε με την προσθήκη ζωικής κοπριάς στο έδαφος όπως βελτίωση φυσικών ιδιοτήτων,βελτίωση της γονιμότητας του εδάφους, βελτίωση της βιολογικής δραστηριότητας, αύξηση της οργανικής ουσίας κτλ. , υπάρχουν και δυσμενείς επιδράσεις στο έδαφος και στο περιβάλλον με την χρήση της.
Κάποια από τα αρνητικά της ζωικής κοπριάς είναι τα παρακάτω:
– Συσσώρευση αλάτων
– Κίνδυνος νιτρορύπανσης
– Κίνδυνος από παρουσία παθογόνων μικροοργανισμών
– Πιθανή τοξικότητα
– Δυσοσμία
Για τους παραπάνω λόγους προτείνεται καλύτερα η χρήση του κομπόστ έναντι της ζωικής κοπριάς.
Οι κομπόστες ως οργανικό εδαφοβελτιωτικό (Βελτίωση Δομής και Γονιμότητας εδάφους)
Πρέπει να ξέρετε πως κάθε υλικό που μπορεί εύκολα να αποσυντεθεί είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί για την αύξηση της οργανικής ουσίας του εδάφους. Πριονίδια, φυτικά υπολείμματα, λιγνίτης, τύρφη, κ.α. μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή κομπόστας. Με τη χρήση κομποστών παρέχουμε στο έδαφος ποσότητες θρεπτικών στοιχείων όπως άζωτο,φώσφορο και κάλιο.
Η χρήση των κομποστών είναι αποτελεσματική,γιατί περιέχουν μεγάλες ποσότητες χουμικών ουσιών και βελτιώνουν την βιολογική δραστηριότητα του εδάφους καθώς και την γονιμότητά του. Ως καταλληλότερες θεωρούνται οι κομπόστες με ελαφρός όξινο pH(5,5 – 6,5), μικρή αγωγιμότητα(,0,5ms/cm) και σταθερή συσσωμάτωση.
Ένα από τα χαρακτηριστικά που πρέπει να έχει μία κομπόστα είναι η σταθερότητα της στο χρόνο, δηλαδή δεν πρέπει να μεταβάλλονται τα χαρακτηριστικά της, όπως ο όγκος ,το PH, η αγωγιμότητα, με άλλα λόγια η κομπόστα πρέπει να βρίσκετε σε κατάσταση ωριμότητας.
Και με την έννοια κατάσταση ωριμότητας του υλικού της κομπόστας θεωρούμε το στάδιο στο οποίο η αποσύνθεση έχει προχωρήσει, και με την τοποθέτηση της στο έδαφος δεν προκαλούνται προβλήματα ενώ και οι ποσότητες των παραγόμενων οργανικών οξέων είναι μικρές.
Τα πλεονεκτήματα της χρήσης κομπόστ είναι πολλά:
1.Τα φυτά γίνονται πιο ανθεκτικά στις διάφορες ασθένειες.
2.Η γεύση και το άρωμα των προϊόντων είναι καλύτερα.
3.Το έδαφος γίνεται πιο αφράτο, καλύτερο πορώδες, δουλεύουν καλύτερα οι μικροοργανισμοί και το χώμα δεν κρατάει νερά.
4.Με τη χρήση του κομπόστ μπορούμε να βοηθήσουμε τα ταλαιπωρημένα εδάφη να ξαναγίνουν οργανικά εδάφη.
5.Δρα όπως οι φυτικές αυξητικές ορμόνες
6.Βελτιώνει την φωτοσύνθεση των φυτών
7.Βελτιώνει τη δράση ορισμένων ενζύμων των φυτών
Προϊόντα που μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως πρώτες ύλες για κομποστοποίηση:
Φύλλα από φυτά και δέντρα.
Υπολείμματα καλλωπιστικών φυτών δέντρων (κλαδιά, βλαστοί).
Διάφορα αγριόχορτα (να μην έχουν ώριμους σπόρους).
Μαραμένα λουλούδια.
Χώμα από γλάστρες (όταν ανανεώνεται το χώμα τους).
Κλαδιά δένδρων και θάμνων.
Στάχτη από ξύλα (μόνο πλατύφυλλα, όχι απο κωνοφόρα).
Κομμένο γρασίδι από χλοοτάπητες.
Ροκανίδια και πριονίδια ξύλου σε μικρές ποσότητες (όχι εμποτισμένης ξυλείας).
Υπερώριμα ή χαλασμένα φρούτα.
Τσόφλια από αυγά.
Υπολείμματα του καφέ και τσαγιού με το νερό τους.
Υπολείμματα λαχανικών από το καθάρισμα τους στην κουζίνα (φλούδες από λαχανικά και φρούτα, βολβοί από φασόλια, αρακά, κουκιά κ.ά.)
Υπολείμματα βρασμένων φαγητών στα οποία δεν έχει προστεθεί λάδι.
Άχυρο από καλλιέργειες ή από ενσταυλισμό ζώων.
Φύκια θάλασσας.
Κοπριά από αιγοπρόβατα και βοοειδή
Πρόσθετα υλικά για κομπόστες:
Ώριμο κομπόστ, χώμα από δάσος πλατύφυλλων μαζί με φύλλα,σκόνη πετρωμάτων,αρωματικά βότανα.
Προϊόντα ακατάλληλα για κομποστοποίηση:
Πέτρες, μεταλλικά αντικείμενα, πλαστικά, γυαλί, τυπωμένο χαρτί, υπολείμματα φαγητών που περιέχουν λίπη, κρέας, κόκαλα, καθώς και τα υλικά καθαρισμού.
Επίσης πρέπει να γνωρίζετε πως αν φτιάξετε μόνοι σας κομπόστα με διάφορες μεθόδους το καλύτερο θα ήταν να τοποθετήσετε και στους χώρους ή κάδους κομποστοποίησης γεωσκώληκες.
Οι γεωσκώληκες παίζουν σημαντικό ρόλο για τις ιδιότητες του εδάφους, διότι καταναλώνουν τα φυτικά υπολείμματα, την οργανική ουσία του εδάφους καθώς και τους μικροοργανισμούς που βρίσκονται μέσα σε αυτά, χωρίς όμως να βλάπτουν ζωντανούς ιστούς όπως τις ρίζες των φυτών. Επίσης, δημιουργούν πόρους στο κομποστοποιημένο υλικό ώστε αυτό να αερίζεται.
Η οικολογική σημασία των γαιωσκωλήκων
Η οικολογική σημασία των γεωσκωλήκων είναι μεγάλη με αποτέλεσμα να χαρακτηρίζονται ως “οι μηχανικοί” του οικοσυστήματος. Αναφορά για την σημασία των γαιωσκωλήκων έκανε πρώτη φορά ο Αριστοτέλης.
Συμμετέχουν στην ανακύκλωση των θρεπτικών στοιχείων γιατί αυτοί καταναλώνουν τεράστιες ποσότητες οργανικής ουσίας. Υπολογίζετε ότι ένας γεωσκώληκας καταναλώνει ημερησίως οργανική ουσία 2-18 φορές του βάρους του.
Οι γεωσκώληκες αυξάνουν την ποσότητα των διαθέσιμων, γισ την ανάπτυξη των φυτών, θρεπτικών στοιχείων. Αυτό επιτυγχάνεται με δύο τρόπους:
1.Με την ανάμειξη της οργανικής ουσίας και των ανόργανων συστατικών που γίνετε μέσα στο σώμα τους, όπου τα οργανικά υλικά εμπλουτίζονται με ένζυμα και με την μικροχλωρίδα του πεπτικού τους συστήματός.
2.με την απελευθέρωση θρεπτικών στοιχείων που βρίσκονται σε προσιτή για τα φυτά μορφή.
Επίσης τα περιττώματα των γεωσκωλήκων αυξάνουν την γονιμότητα του εδάφους. Αυτό συμβαίνει γιατί είναι πλούσια σε ωφέλιμα εποικοδομητικά βακτήρια, οργανική ουσία και θρεπτικά στοιχεία.
Μετά από έρευνες που έχουν γίνει αποδείχθηκε πως οι γεωσκώληκες αυξάνουν την διαθεσιμότητα των Ca2+, K+, P και N καθώς και την ικανότητα ανταλλαγής κατιόντων, ιδιότητες που παίζουν κρίσιμο ρόλο στη θρέψη των φυτών.
Παράλληλα με τη δραστηριότητα των γεωσκωλήκων επηρεάζεται και η δομή του εδάφους, όπως π.χ. στο σχηματισμό στοών και την δημιουργία μακροπόρων με την παρουσία των οποίων αυξάνετε η διήθηση του νερού και ο αερισμός του εδάφους.
Του Σάκη Αθανασίου (Δασολόγος ΑΠΘ)