Τι Πραγματικά Σας Συμβαίνει Όταν Κάποιος σας Παρατηρεί Επίμονα;

  Αισθανόμαστε Ισχυρές Συναισθηματικές Αλλαγές όταν Μας Κοιτάνε Επίμονα.

  Η επίμονη παρατήρηση ενδεχομένως να προκαλεί αμηχανία σε ορισμένα άτομα. Η αντίδραση στην επίμονη και κυριαρχική παρατήρηση αποδίδεται στον τρόπο που μας έχει προγραμματίσει ο νόμος της εξέλιξης να αντιδρούμε σε απειλές και πόσο εξοικειωμένοι είμαστε, ως είδος, να σταθεροποιήσουμε τη θέση μας σε μία δομημένη κοινωνική ιεραρχία: εάν κάποιος να κοιτάζει αφ΄υψηλού, ενδεχομένως εμείς να αισθανθούμε αίσθημα κατωτερότητας.

  Ωστόσο, εάν είμαστε προγραμματισμένοι να νιώσουμε ισχυροί, θα μπορούσε το βλέμμα ενός ανθρώπου να επηρεάσει τόσο πολύ την κατάστασή μας και το πόσο άβολα αισθανόμαστε εκείνη τη στιγμή; Μία ομάδα ερυενητών της οποίας ηγείτο ο Mario Weick της Σχολής Ψυχολογίας του Kent διερεύνησε κατά πόσον τα αισθήματα ισχύος άλλαξαν τις αντιδράσεις σε εκδηλώσεις κυριαρχίας, όπως η επίμονη παρατήρηση.

  Κατά την πρώτη μελέτη, 80 άτομα (34 γυναίκες, 44 άνδρες) εισήχθησαν στο εργαστήριο και χωρίστηκαν τυχαία σε ομάδες χαμηλής, υψηλής και ουδέτερης ισχύος. Τα άτομα της ομάδας χαμηλής ισχύος κλήθηκαν να αναφέρουν γραπτώς ένα προηγούμενο γεγονός που τους προκάλεσε αίσθηση απώλειας ισχύος· όσοι ανήκαν στην ομάδα ουδέτερης ισχύος κλήθηκαν να αναφέρουν γραπτώς ένα γεγονός που δεν επηρέασε την αίσθηση ισχύος τους και όσοι ήταν στην ομάδα υψηλής ισχύος κλήθηκαν να αναφέρουν ένα γεγονός που τους προκάλεσε αίσθημα ισχύος.

  Οι συμμετέχοντες εξοπλιστήκαν με ακουστικά εικονικής πραγματικότητας και κλήθηκαν να βαδίσουν γύρω από έναν εικονικό στόχο. Αυτό έγινε δύο φορές∙ τη μία φορά ο στόχος έμοιαζε με ρομπότ ενώ τη δεύτερη με άνθρωπο.

  Ο Weick και η ομάδα του ανακάλυψαν ότι όσοι είχαν αναφέρει ένα γεγονός που τους προκάλεσε αίσθημα ισχύος έτειναν να προσεγγίζουν στόχους, οι οποίοι είχαν στραμμένο το βλέμμα τους κατ΄ευθείαν πάνω τους. Αυτό ερχόταν σε αντίθεση με όσους είχαν αναφέρει ουδέτερα αισθήματα ή αισθήματα απώλειας ισχύος. Είναι ενδιαφέρον ότι αυτές οι διαφορές συνέβαιναν όταν ο στόχος που είχε τον ρόλο να κοιτάει επίμονα έμοιαζε με άνθρωπο -– γεγονός ενδεικτικό για τους ερευνητές ότι «τα κοινωνικά κίνητρα ενισχύουν την επίδραση της ισχύος». Συγκεκριμένα, οι διαφορετικές αντιδράσεις στον ανθρώπινο στόχο ενδεχομένως να ενεργοποιήθηκαν από μία σιωπηρή επιθυμία να εκπέμψουν ιεραρχικές σχέσεις με όντα του ιδίου είδους.

  «Βασικά», όπως αναφέρει ο Weick στο περιοδικό  Personality and Social Psychology Bulletin, «κατά τη διάρκεια των πειραμάτων οι δύο στόχοι εκδήλωναν διαφορετικές οπτικές συμπεριφορές, είτε έκαναν μία κίνηση κεφαλής προς τον συμμετέχοντα και τον κοίταζαν επίμονα, όσο οι συμμετέχοντες κινούνταν στην αίθουσα, ή δεν έκαναν καμία κίνηση και κοιτούσαν μπροστά, σα να τους αγνοούν. Και στις δύο περιπτώσεις οι εικονικοί χαρακτήρες είχαν ανοιχτά τα μάτια τους, ενίοτε τα ανοιγόκλειναν κι έκαναν μικρές κινήσεις περιστροφής (ρομπότ) ή αδράνειας (ανθρωποειδές)».

  Η προδιάθεση του αισθήματος ισχύος, ουδετερότητας ή ανισχυρότητας δεν επηρέασε την προσέγγιση των συμμετεχόντων στους στόχους  που δεν έστρεφαν επίμονα το βλέμμα τους πάνω τους.

  Σε μία δεύτερη μελέτη, ο Weick και η ομάδα του επανέλαβαν τα προηγούμενα ευρήματα, αλλά έκαναν και προσθήκες: πέραν του επίμονου βλέμματος, οι στόχοι απέφευγαν το βλέμμα των συμμετεχόντων. Οι στόχοι είχαν επίσης τη μορφή ενός άνδρα ή μίας γυναίκας, διαφορετικό ύψος, ούτως ώστε να έχουν  διαφορά ύψους από τους συμμετέχοντες.

  Από τους 103 συμμετέχοντες, ορισμένοι προσέγγισαν στόχους που είχαν χαμηλότερο ύψος και (κυρίως) είχαν μαζί τους ισχυρή οπτική επαφή. Το φύλο του στόχου ή του συμμετέχοντα δεν επηρέασε την προσέγγιση του στόχου.

  Ο Weick και η ομάδα του θεώρησαν ότι το ύψος είναι ένας άλλος παράγων επικοινωνίας κύρους, όπου οι στόχοι χαμηλού ύψους φαίνονται λιγότερο απειλητικοί και πιο δεκτικοί στην οπτική επαφή. Δεν είναι η πρώτη φορά που το ύψος ενέχει ρόλο στην επικοινωνία. Σε μία διαχρονική μελέτη  στις αρχές του 1980  δύο πρόσωπα, ένας κοντός κι ένας ψηλός στάθηκαν στις δύο άκρες ενός τραίνου. Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι περαστικοί προσέγγιζαν ευκολότερα το κοντό πρόσωπο.

  Η προαναφερόμενη μελέτη εικονικής πραγματικότητας δεν είναι η πρώτη που εξετάζει το γεγονός ότι το αίσθημα κυριαρχίας που έχουμε, επιδρά στον τρόπο που αντιδρούμε στον άλλον. Το In 2014, ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της California εξέτασαν το γεγονός ότι πολλοί άνθρωποι ανταποκρίνονταν στο χαμόγελο των άλλων ανάλογα με τον βαθμό κύρους που αισθάνονταν ότι είχαν. Άνθρωποι που θεωρούσαν ότι κατείχαν υψηλές θέσεις ήταν πιο δεκτικοί στην ανταπόδοση ενός χαμόγελου, από άλλους που θεωρούσαν ότι κατείχαν χαμηλότερες θέσεις και λιγότερο πιθανό να ανταποδώσουν σε όσους θεωρούσαν ότι κατείχαν υψηλές θέσεις. Ταυτόχρονα, άτομα που θεωρούσαν ότι κατείχαν θέσεις χαμηλής ισχύος είχαν περισσότερες πιθανότητες να ανταποδώσουν το χαμόγελο σε οποιονδήποτε τους χαμογελούσε, ανεξαρτήτως θέσης.

  H ανταπόδοση του χαμόγελου σε ένα άτομο χαμηλότερου κύρους και όχι σε ένα ανώτερου κύρους, εάν κάποιος θεωρεί τον εαυτό του ισχυρό ενδεχομένως να οδηγήσει σε αίσθημα υποτίμησης εκ μέρους ενός ατόμου ισότιμου κύρους. Άτομα σε θέσεις ισχύος ίσως αισθάνονται απειλή από κάποια άλλα. Η μη ανταπόδοση σε άτομα που θεωρούν ότι είναι ισάξια ή ισχυρότερα, ενδεχομένως να είναι ένας τρόπος ελέγχου, διαιώνισης της κυριαρχίας και διατήρησης της θέσης. Στην αντίθετη περίπτωση το άτομο χαμηλότερου κύρους θεωρείται ότι δεν απειλεί τη θέση του άλλου και δεν χρειάζεται την εκδήλωση κυριαρχίας, δηλαδή τη μη ανταπόδοση του χαμόγελου.

  Αφ’ ετέρου, τα άτομα χαμηλότερου κύρους ανταποδίδουν το χαμόγελο, καθώς δεν ενδιαφέρονται εάν θα χάσουν τη θέση ισχύος, επειδή δεν κατέχουν καμία. Επίσης, το χαμόγελο θεωρείται μια στρατηγική ατόμων χαμηλού κύρους να κερδίζουν την εύνοια των ισχυρών, ή απλώς επικοινωνούν ότι δεν συνιστούν απειλή, δεν είναι ανταγωνιστές, ούτε χρειάζονται αρνητική συμπεριφορά.

  Το χαμόγελο αντιβαίνει στο επίμονο βλέμμα καθώς το πρώτο είναι τυπικά ένδειξη ευγένειας και το δεύτερο δείγμα ισχύος, (υπάρχουν εξαιρέσεις, όπως το βλέμμα των εραστών, ωστόσο είναι δείγμα επιθετικότητας). Όταν θεωρούμε τον εαυτό μας ισχυρό πιθανόν να μην ανταποδώσουμε το χαμόγελο σε κάποιον που φοβόμαστε ότι θα μας παραγκωνίσει από τη θέση μας· η ανταπόδοση του χαμόγελου – ή κατά πρόσωπο αντιμετώπιση στην έρευνα του Weick – σε ένα άτομο που μας κοιτάζει επίμονα ενδεχομένως να είναι ένα μέσο επίδειξης κύρους, ανεξαρτήτως εάν είναι και μια ένδειξη υποτίμησης για τον άλλο. Η προσέγγιση δείχνει έλλειψη φόβου.

  Ενδεχομένως στο μέλλον να διεξαχθεί μελέτη που να εξετάζει τους λόγους που άτομα υψηλού κύρους προσανατολίζονται σε έναν στόχο που τους κοιτάζει, αλλά δεν ανταποδίδουν το χαμόγελο όταν ο στόχος, παράλληλα με το βλέμμα, χαμογελά. Η μελέτη ενδεχομένως να εξετάζει κατά πόσον ένας συμμετέχων χαμηλού κύρους  αποφεύγει τον στόχο υψηλού κύρους, αλλά χαμογελά με ικανοποίηση όταν απομακρύνεται.

  Τέλος, όπως φαίνεται ο βαθμός κοινωνικής ισχύος που νιώθουμε εξηγεί τον τρόπο που άνθρωποι ανώτερου, ίσου ή κατώτερου επιπέδου ενεργούν. Παρατηρείστε όσους αποφεύγετε, προσεγγίζετε ή τους ανταποδίδετε τα χαμόγελα και αναρωτηθείτε: πού βρίσκομαι εγώ σε σχέση με τον άλλον; Εάν θεωρείτε ότι σας υποτιμούν, θυμηθείτε κάτι που σας προκάλεσε αίσθημα ισχύος και αντιμετωπίστε όποιον θεωρείτε ότι σας υποτίμησε (Μην κατηγορήσετε εμάς όμως εάν πουν ότι δεν χαμογελάτε αρκετά!).

Μετάφραση – Απόδοση, Λ.Τ.

share24.gr / Spirit Alive

Για περισσότερα νέα σχετικά με Ψυχολογία & Αυτοβελτίωση κάντε like στην σελίδα στο facebook —> Spirit Alive – Ψυχολογία & Αυτοβελτίωση

Κάθε αναδημοσίευση ολική η μερική σε άλλο ιστότοπο θα πρέπει να γίνεται υποχρεωτικά με αναφορά πηγής στο site μας και σύνδεσμο (link) στο άρθρο, καθώς και στη σελίδα Spirit Alive στο facebook επίσης με ενεργό σύνδεσμο. Σε κάθε άλλη περίπτωση η αναδημοσίευση απαγορεύεται. Κάθε αναδημοσίευση σε έντυπο μέσο απαγορεύεται.