share24.gr Μοιράσου την Ιδέα
Μία κατάσταση έντονου σοκ και στρες μπορεί να οδηγήσει σε διατάραξη τόσο της καθημερινότητας, όσο και της ψυχικής και συναισθηματικής ισορροπίας του ανθρώπου. Η επίδραση γίνεται ακόμα σημαντικότερη όταν το σοκ επαναλαμβάνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα και σε βάθος χρόνου, ακόμα και εάν εμφανίζεται με διαφορετικές μορφές (απώλεια συντρόφου, προβλήματα υγείας, οικονομικές και επαγγελματικές δυσκολίες, σωματική και λεκτική κακοποίηση, κτλ.). Σε τέτοιες περιπτώσεις το σύνηθες είναι το άτομο να εμφανίζει συνεχείς εναλλαγές στη διάθεση του, σωματική και ψυχολογική κόπωση, καθώς επίσης και δυσκολία συγκέντρωσης. Ένα σημαντικό στοιχείο είναι πως από ένα σημείο και μετά σταματά να υπάρχει λογική σκέψη και πιθανόν το άτομο να νιώθει πως βάλλεται από παντού, πως όλοι είναι εχθροί του και πως η ζωή του θα είναι πάντα δυστυχισμένη.
Σύμφωνα με τις επιστημονικές έρευνες και τα δεδομένα, τα παραπάνω χαρακτηριστικά ξεκινούν από τον τρόπο που το έντονο και συνεχές σοκ επιδρά στον εγκέφαλο. Το 2014 ο νευροβιολόγος Martin H. Teichner και οι συνεργάτες του ανακάλυψαν πως οι εγκέφαλοι των ανθρώπων που έχουν βιώσει έντονο σοκ από πολύ νωρίς στη ζωή τους έχουν κάποιες διαφορές, σε σχέση με αυτούς που δεν έχουν βιώσει αντίστοιχες εμπειρίες. Πιο συγκεκριμένα, φαίνεται πως υπάρχει μείωση της εγκεφαλικής δραστηριότητας στις περιοχές που ορίζουν τη ρύθμιση συναισθημάτων, την αυτογνωσία και την ικανότητα να αποδίδει ορθά κανείς τα κίνητρα και την συναισθηματική κατάσταση των άλλων. Παράλληλα, από ψυχολογικές μελέτες, φαίνεται πως οι άνθρωποι που καλούνται να διαχειριστούν επαναλαμβανόμενο άγχος και σοκ στη ζωή τους συνήθως εμφανίζουν αυτοκαταστροφικές τάσεις, ενώ έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
Πώς επιδρά το σοκ στον εγκέφαλο μας;
Θα μπορούσαμε να πούμε απλά πως ο εγκέφαλος έχει 3 βασικές περιοχές από τις οποίες περνούν οι πληροφορίες και τα δεδομένα που λαμβάνει: 1) την περιοχή του συναγερμού, 2) την περιοχή της αρχειοθέτησης, και 3) την περιοχή του γνωστικού ελέγχου. Στην περίπτωση μίας έντονα σοκαριστικής ή αγχωτικής κατάστασης, η περιοχή του συναγερμού αναλαμβάνει τα ηνία των εγκεφαλικών λειτουργιών και ο άνθρωπος περνάει σε μία κατάσταση “επιβίωσης”- προσπαθεί να βρει τρόπους να διευθετήσει ένα θέμα έκτακτης ανάγκης. Εδώ αρχίζουν να ανακαλούνται μνήμες από προηγούμενα αγχωτικά συμβάντα, με αποτέλεσμα η σκέψη να παύει να είναι πρακτική ή/και λειτουργική σε σχέση με το παρόν.
Τί μπορούμε να κάνουμε για να επέλθει εσωτερική ισορροπία;
- Προσπαθούμε να επικεντρωθούμε στον εαυτό μας. Αυτό σημαίνει πως αντί οι σκέψεις μας να αναλύουν προηγούμενες καταστάσεις και εμπειρίες, θα χρειαστεί να επικεντρωθούν στο τώρα και στις δυνατότητες που έχουμε εμείς στο παρόν. Είναι σημαντικό να βρούμε τον τρόπο να παραμείνουμε ψύχραιμοι και εστιασμένοι στις δυνάμεις μας.
- Αναγνωρίζουμε τί ενεργοποιεί τον εσωτερικό μας συναγερμό. Εάν κάποιος βρίσκεται συνεχόμενα σε καταστάσεις άγχους και σοκ, στη συνέχεια μπορεί να θορυβείται για το παραμικρό που συμβαίνει στη ζωή του. Τί είναι αυτό που μας οδηγεί σε κατάσταση πανικού; Μπορεί πια να συνδέουμε και το πιο μικρό γεγονός (το τηλέφωνο που χτυπά λίγο πιο αργά από ό,τι έχουμε συνηθίσει, ένας γείτονας που φαίνεται να μας μιλά πιο απότομα σήμερα) με ιδιαίτερα αγχωτικές σκέψεις και αντιδράσεις.
- Ξεχωρίζουμε τα συναισθήματα μας. Ποιά από αυτά είναι συναισθήματα επιβίωσης σε μία αγχώδη κατάσταση και ποιά είναι απλώς καθημερινές αντιδράσεις σε απλά συμβάντα; Αυτό θα μας βοηθήσει να είμαστε πιο ψύχραιμοι και να κατανοούμε πώς αισθανόμαστε σε διαφορετικά γεγονότα.
- Κάνουμε εκτίμηση της συμπεριφοράς μας. Πώς αντιδρούμε σε καταστάσεις έντονου άγχους και πώς σε καθημερινές δυσκολίες; Είναι καλό να αναγνωρίσουμε αυτές τις διαφορές γιατί έτσι θα μπορέσουμε να εφαρμόσουμε πιο πρακτικές συμπεριφορές ακόμα και σε μία ιδιαίτερα αγχωτική περίπτωση.
- Καθορίζουμε τους στόχους μας. Έχουμε επιτρέψει στο έντονο άγχος να επιδράσει πάνω σε αυτούς,ή καταφέρνουμε να κινούμαστε σε λογικά πλαίσια; Για παράδειγμα, κάποιος που αποφασίζει ξαφνικά να μετακομίσει σε άλλη πόλη, το κάνει αυτό γιατί εργάζεται πάνω σε έναν λογικό στόχο (πχ. να επεκτείνει τους επαγγελματικούς του ορίζοντες, να σπουδάσει, κτλ.) ή γιατί τον ώθησε ένα ξαφνικό περιστατικό (τσακωμός με τους οικείους του, συναισθηματικός χωρισμός, κά); Οι επιλογές που κάνουμε όταν βρισκόμαστε σε κατάσταση σοκ εμπεριέχουν έντονο ρίσκο που πιθανόν να μην είναι αυτό που χρειάζεται να κάνουμε εκείνη τη στιγμή.
- Ξεκαθαρίζουμε τις επιλογές μας. Εχοντας αντιληφθεί τους αυθεντικούς μας στόχους μας, τώρα μπορούμε να δούμε τί επιλογές έχουμε με βάση τη λογική και όχι το σοκ και το άγχος.
- Κινούμαστε στοχευμένα. Κινούμαστε ενεργά προς την επίλυση του ζητήματος χωρίς πλέον να είμαστε σε κατάσταση “επιβίωσης”, αντίθετα λειτουργούμε με τους δικούς μας ρυθμούς.
Το να μπορέσουμε να βγούμε από μία κατάσταση σοκ και να την διαχειριστούμε με ψυχραιμία σίγουρα δεν είναι ό,τι πιο εύκολο, και κάποιες φορές (στην αρχή τουλάχιστον) δεν γίνεται άμεσα και αποτελεσματικά. Είναι σημαντικό να ξεκινήσουμε από τη βάση, να επικεντρωθούμε σε εμάς και να εμπιστευτούμε την ψυχολογική μας ανθεκτικότητα στις κρίσεις. Ο άνθρωπος διαθέτει εκπληκτικούς αμυντικούς μηχανισμούς και ακολουθώντας τα παραπάνω βήματα γίνεται ακόμα πιο εύκολο να διαχειριστεί κανείς το σοκ και το έντονο άγχος. Με την εξάσκηση αυτών των τεχνικών θα δούμε πως μπορούμε να βασιστούμε αρχικά στις δικές μας δυνάμεις, να πατήσουμε ξανά γερά στα πόδια μας και να βρούμε τις πρακτικές λύσεις που θα ομαλοποιήσουν ακόμα και την πιο δύσκολη κατάσταση!
share24.gr / Spirit Alive
