share24.gr Μοιράσου την Ιδέα
Το αμπέλι είναι μια καλλιέργεια που θέλει αρκετή υπομονή. Ξεκινάμε τις εργασίες από την αρχή του χρόνου με το πρώτο κλάδεμα και μετά περιμένουμε μέχρι οι ταξιανθίες που εμφανίζονται την άνοιξη, να εξελιχθούν σε καρπούς και το φθινόπωρο να μαζέψουμε επιτέλους τα τσαμπιά με τα σταφύλια. Πολλές φορές με το πέρας του καλοκαιριού βλέπουμε τις ρώγες των σταφυλιών να αρχίζουν να σαπίζουν, κάτι το απογοητευτικό για τις προσπάθειές μας.
Δυστυχώς είναι αδύνατο να σώσουμε τα σταφύλια που ήδη μολύνθηκαν, και ενδεχομένως να είναι δύσκολο να περιορίσουμε την εξάπλωση σε άλλα τσαμπιά στο ίδιο η σε γειτονικά κλήματα. Απ’ την άλλη έχουμε την ευκαιρία να μάθουμε ποιοι μύκητες, έντομα εχθροί και ελλείψεις θρεπτικών συστατικών κάνουν τις ρώγες να σαπίζουν ή να μαραίνονται πάνω στους βότρεις της αμπέλου και να ελέγξουμε/προλάβουμε εύκολα αυτές τις ασθένειες με έγκαιρες καλλιεργητικές πρακτικές και ψεκασμούς.
Ας διαβάσουμε παρακάτω τις κυριότερες αιτίες που κάνουν τις ράγες των σταφυλιών να σαπίζουν πριν φτάσουν στην ωρίμανση:
Τεφρά σήψη αμπέλου
Η τεφρά σήψη της αμπέλου οφείλεται στον μύκητα Botrytis cinerea. Ο μύκητας αυτός παρασιτεί πολλά ακόμα καλλιεργούμενα φυτά σε αδύναμους ιστούς στους καρπούς και τους βλαστούς τους.
Στο αμπέλι κάνει ζημιά κυρίως στις ράγες ξεκινώντας λίγο πριν αρχίσει η ωρίμανσή τους. Αρχικά, εμφανίζεται μια καστανή και υδαρής κηλίδα σε μια ράγα στο τσαμπί που μολύνεται από το μύκητα. Η μόλυνση διευκολύνεται από τραυματισμό της επιδερμίδας της ράγας βρίσκοντας έτσι την ευκαιρία ο μύκητας να εισέλθει και να παρασιτήσει στο εσωτερικό της. Η επιδερμίδα της ράγας μπορεί να είναι ευάλωτη και λόγω των ακανόνιστων ποτισμάτων και της υπερβολικής λίπανσης.
Αφού παρασιτήσει την πρώτη ράγα, ο μύκητας καρποφορεί επάνω της και εξαπλώνεται εύκολα και γρήγορα στις γειτονικές. Οι καρποφορίες του μύκητα έχουν χρώμα τεφροκάστανο και διακρίνονται εύκολα σαν σκόνη πάνω στα σάπια σταφύλια. Αφού εξαπλωθεί, διακρίνουμε σάπιες ρώγες, συνήθως συγκεντρωμένες κάπου στο κέντρο του τσαμπιού. Αν αγγίξουμε τις προσβεβλημένες ράγες, η επιδερμίδα τους αποκολλάται εύκολα από τη σάρκα.
Επίσης, τα σταφύλια μπορούν να μολυνθούν νωρίτερα στις αρχές του καλοκαιριού από άλλα παθογόνα, όπως μύκητες του γένους Alternaria sp., Aspergillus niger, Penicillium sp. κ.α. και διάφορα βακτήρια που προκαλούν παρόμοια συμπτώματα χωρίς την τεφρή εξάνθηση και οδηγούν σε όξινη σήψη αφού σαπίσουν εντελώς. Αυτό το σύμπλοκο βακτηρίων και σακχαρομυκήτων μεταδίδεται από το ένα τσαμπί στο άλλο από διάφορα μυγάκια (Drosophila melanogaster κ.α.) που τρέφονται με τα σάκχαρα των ανοιγμένων ραγών.
Για να αντιμετωπίσουμε την τεφρά σήψη προληπτικά:
1) Εφαρμόζουμε ψεκασμούς με χαλκούχα 3 φορές την άνοιξη κατά την άνθιση, αμέσως μετά την άνοιξη και πριν τη διόγκωση των καρπών για να εμποδίσουμε τη μόλυνσή τους. Το φθινόπωρο και αφού έχει ξεκινήσει η ωρίμανση των ραγών, η επιδερμίδα αρχίζει να είναι ευάλωτη στις επιθέσεις του βοτρύτη και χρειάζεται να κάνουμε ψεκασμούς κάθε 10 με 15 μέρες μέχρι τη συγκομιδή. Βέβαια, υπάρχουν που καλλιεργεί συμβατικά και επαγγελματικά μπορεί να εφαρμόσει σκευάσματα που θα βρει στην αγορά κατά του βοτρύτη πιο αποτελεσματικά από τον χαλκό.
2) Αφαίρεση των φύλλων στη βάση των τσαμπιών για να αερίζονται καλύτερα. Είναι σημαντικό να μην το παρακάνετε και να μην αφαιρέσετε φύλλα που θα εκθέσουν τους καρπούς στο φως του ήλιου για πολλές ώρες, ώστε να αποτρέψουμε τυχόν το ηλιακά εγκαύματα.
3) Προσοχή στις εργασίες σας με τα κλαδευτήρια, τα μαχαίρια και τα άλλα εργαλεία που χρησιμοποιείτε, ώστε να μην τραυματίζετε τους καρπούς και να βρίσκει το παθογόνο σημεία εισόδου για να τους μολύνει.
4) Να μην κάνετε ακανόνιστα ποτίσματα. Να τηρείτε αυστηρά το ημερολόγιο και τα διαστήματα κατά τα οποία ποτίζετε. Επίσης, να μην το παρακάνετε με την αζωτούχο λίπανση όταν τα σταφύλια μπαίνουν στην ωρίμανση. Εκτός του ότι βλάπτει την επιδερμίδα των ραγών, μπορεί να υποβαθμίσει ποιοτικά τους καρπούς και την συγκέντρωση σακχάρων και αρωματικών ενώσεων που περιέχουν.
Ωίδιο
Το ωίδιο της αμπέλου είναι μια ασθένεια που οφείλεται στον μύκητα Uncinula necator. Προσβάλλει όλα τα νεαρά τμήματα και ιστούς της αμπέλου πάνω τα οποία καλύπτει με το λευκό μυκήλιό του και τις καρποφορίες του (εξάνθηση). Αυτή η λευκή ‘σκόνη’ πάνω στα φύλλα και τους βλαστούς είναι χαρακτηριστικό γνώρισμα αυτής της ασθένειας.
Οι ράγες μπορούν να μολυνθούν από την αρχή, την άνοιξη πριν διογκωθούν, μέχρι και λίγο πριν την ωρίμανσή τους. Ο μύκητας αναπτύσσεται πάνω στην επιφάνεια της επιδερμίδας των ραγών και στέλνει μυζητήρες στο εσωτερικό των κυττάρων της για να απορροφήσει τους χυμούς τους. Όταν μολυνθούν οι ταξιανθίες νωρίς την άνοιξη και όταν είναι ακόμα ανθισμένες, μπορεί να πέσουν ή οι ράγες να μην αναπτυχθούν, να ξηρανθούν και να πέσουν.
Σε επόμενο στάδιο μέσα στο καλοκαίρι, η δραστηριότητα του μύκητα προκαλεί ρωγμές στην επιδερμίδα των ραγών, από τις οποίες βρίσκουν την ευκαιρία να εισέλθουν οι μύκητες που αναφέραμε πριν στην περίπτωση της τεφράς σήψης.
Αργότερα, αν ο μύκητας προσβάλλει τις ράγες που έχουν μπει στην ωρίμανση, προκαλούνται πάνω τους εσχαρώσεις που ρίχνουν την ποιότητα και την εμπορική αξία ιδιαίτερα των επιτραπέζιων ποικιλιών.
Για να αντιμετωπίσουμε το ωίδιο της αμπέλου θα πρέπει να ξεκινήσουμε από την αρχή, νωρίς την άνοιξη:
1) Θειαφίζουμε κάνοντας επιπάσεις με θειάφι σε σκόνη την εποχή της άνοιξης και όταν δένουν οι καρποί. Μπορούμε να θειαφίζουμε κάθε φορά που βλέπουμε τα συμπτώματα του ωιδίου. Το θειάφι έχει προληπτική και θεραπευτική δράση στην περίπτωση του ωιδίου. Θα πρέπει να προσέχουμε η θερμοκρασία να μην ξεπερνά τους 30 βαθμούς Κελσίου όταν θειαφίζουμε, γιατί σε διαφορετική περίπτωση παρουσιάζεται φυτοτοξικότητα. Διαβάστε το σχετικό άρθρο: Πώς γίνεται το θειάφισμα στο αμπέλι;
2) Ψεκασμός με ωιδιοκτόνα του εμπορίου. Οι επαγγελματίες και όσοι κάνουν συμβατική καλλιέργεια έχουν την επιλογή να διαλέξουν μεταξύ αρκετών σκευασμάτων που αντιμετωπίζουν αποτελεσματικά το ωίδιο. Μπορούν να κάνουν εφαρμογές από την αρχή της καλλιεργητικής περιόδου, όταν βγαίνουν τα πρώτα φύλλα από τους βλαστάνοντες οφθαλμούς, αργότερα στην άνθηση και στο δέσιμο των καρπών και φυσικά όποτε παρατηρούν τα συμπτώματα του ωιδίου.
3) Επίσης, και γι’ αυτή την ασθένεια θα πρέπει να λαμβάνονται καλλιεργητικά μέτρα, όπως αφαίρεση των προσβεβλημένων νεαρών βλαστών, αφαίρεση προσβεβλημένων φύλλων και καρπών για να μην προχωρήσει η μόλυνση και σε γειτονικά σταφύλια.
Ευδεμίδα της αμπέλου
Η ευδεμιδα της αμπέλου είναι ένα λεπιδόπτερο (γκρι πεταλούδα) με επιστημονικό όνομα Lobesia botrana. Πλήττει τόσο τις ταξιανθίες όσο και τους καρπούς. Στις ταξιανθίες, οι προνύμφες τρέφονται με τα άνθη, τα οποία συνενώνουν σε ομάδες με νήματα που υφαίνουν για να τρέφονται μέσα προστατευμένες.
Αργότερα οι επόμενες γενιές και κυρίως η τρίτη γενιά που συμπίπτει με το γυάλισμα των ραγών, ορύσσουν στοές στις ράγες και τρέφονται με τη σάρκα. Παράλληλα υφαίνουν νήματα που συγκρατούν τις ράγες στις οποίες τρέφονται στο τσαμπί. Κάθε προνύμφη μπορεί να τραφεί σε μια έως 5 ράγες πάνω στο τσαμπί κατά τη διάρκεια του βιολογικού της κύκλου. Κάθε ράγα που έχει δεχτεί επίθεση από την προνύμφη της ευδαιμίδας έχει μια οπή εισόδου ενώ μπορεί να είναι εμφανή και ροκανίδια από τη δραστηριότητα της προνύμφης.
Η ζημιά πολλαπλασιάζεται εκθετικά όταν στις ανοικτές ράγες και στην εκτεθειμένη σάρκα τους παρασιτούν μύκητες όπως ό βοτρύτης που είδαμε πιο πάνω. Αυτές οι δευτερογενείς μολύνσεις είναι πιο καταστροφικές από τη δραστηριότητα της ευδεμίδας.
Για την αντιμετώπιση της ευδεμίδας συστήνονται τα μέτρα:
1) Οι επαγγελματίες καλλιεργητές με συμβατικές καλλιέργειες θα πρέπει να εφαρμόζουν εγκαίρως ψεκασμούς με σκευάσματα που έχουν ωοκτόνο δράση. Η καταπολέμηση της ευδεμίδας όταν αυτή είναι στο στάδιο της προνύμφης είναι πιο δύσκολη μιας και προστατεύεται στο εσωτερικό των ραγών και από τα νήματα που υφαίνει. Οι πληθυσμοί είναι απαραίτητο να παρακολουθούνται με φερομονιικές παγίδες για να προλάβουμε να επέμβουμε στο σωστό χρόνο και οι καλλιεργητές θα πρέπει να ενημερώνεται εγκαίρως από τα τεχνικά δελτία που εκδίδονται και ενημερώνουν για την αύξηση του πληθυσμού των εντόμων αυτών.
2) Επίσης οι καλλιεργητές μπορούν να χρησιμοποιούν σκευάσματα του εντομοπαθογόνου βακίλου Bacillus thuringiensis που μπορεί να αντιμετωπίσει τα προνυμφικά στάδια.
3) Συνιστούνται ορισμένα καλλιεργητικά μέτρα, όπως εδαφοκάλυψη με πλαστικό νάιλον (του οποίου η αντανάκλαση απωθεί τα ενήλικα άτομα της εδεμίδας), βοτάνισμα των ζιζανίων, κλάδεμα των προσβεβλημένων μερών, κανονικά ποτίσματα και προγραμματισμός της συγκομιδής πρόωρα. Οι ερασιτέχνες καλλιεργητές με λίγα κλήματα μπορούν να επιθεωρούν συχνά τα σταφύλια, να εντοπίζουν τις φαγωμένες ρώγες και να τις απομακρύνουν με το χέρι εγκαίρως.
4) Υπάρχουν ορισμένες ποικιλίες που είναι ανθεκτικές στις προσβολές του εντόμου, κυρίως στις ταξιανθίες, λόγω της φυσιολογίας των ιστών και τις ικανότητας να αντέχουν στα μασήματα των προνυμφών.
Ξήρανση ράχης
Η ασθένεια αυτή οφείλεται σε ένα συνδυασμό προβλημάτων θρέψης και κλιματολογικών παραγόντων που οδηγούν στην ξήρανση είτε της ταξιανθίας την άνοιξη, είτε του τσαμπιού αργότερα στην αρχή της ωρίμανσης και στο τέλος του καλοκαιριού.
Στο τέλος του καλοκαιριού και στην αρχή του φθινοπώρου, οι πρώτες βροχοπτώσεις μετά από περιόδους παρατεταμένης ξηρασίας σε συνδυασμό με ελλείψεις και προβλήματα απορρόφησης θρεπτικών συστατικών προκαλούν ταχεία ωρίμανση των ραγών και τελικά ξήρανση του τσαμπιού συνήθως από κάτω προς τα πάνω όπως το βλέπουμε κρεμασμένο.
Πιο συγκεκριμένα, η έλλειψη μαγνησίου περιορίζει την ανάπτυξη των ραγών, αυτές μένουν πιο μικρές σε μέγεθος σε σχέση με το φυσιολογικό της ποικιλίας και αρχίζουν να ωριμάζουν και να ξεραίνονται απότομα. Επίσης η διαταραχή της αναλογίας καλίου-ασβεστίου-μανησίου και αζώτου οδηγούν σε αυτό το πρόβλημα. Όταν η θερμοκρασία πέσει απότομα η χαμηλή συγκέντρωση των σακχάρων στους αποθησαυριστικούς ιστούς και στις ράγες οδηγεί σε συσσώρευση αζώτου και διατάραξη της αναλογία των παραπάνω στοιχείων στο φυτό. Ακόμα, η καλιούχος λίπανση στο στάδιο της ωρίμανσης επιδεινώνει το πρόβλημα μιας και εμποδίζει την απορρόφηση μαγνησίου από το έδαφος.
Για την αντιμετώπιση της ασθένειας συνιστάται:
1) Ψεκασμοί με διαφυλλικά λιπάσματα υψηλής περιεκτικότητας σε μαγνήσιο δύο με τρεις φορές πριν και κατά τη διάρκεια της ωρίμανσης των σταφυλιών. Εφαρμογή καλά χωνεμένης κοπριάς.
2) Αποφυγή της χρήσης καλιούχων λιπασμάτων στο στάδιο της ωρίμανσης.
3) Ισορροπημένα και κανονικά ποτίσματα και κλάδεμα των πρέμνων όποτε αυτό κρίνεται αναγκαίο για τον έλεγχο της ζωηρότητας της βλάστησής του.
Του Θανάση Αργυρόπουλου (Γεωπόνος ΑΠΘ)
share24.gr / Καλλιεργητικές Πρακτικές
Κάντε like στην σελίδα μας «Καλλιεργητικές Πρακτικές» για να μένετε ενήμεροι και να βρείτε περισσότερα άρθρα σχετικά με τις Καλλιέργειες και τη Φύση!
