Η λίστα αυτή αυτή μας μεταφέρει σε έναν άλλο κόσμο, τον κόσμο του κινηματογράφου του 20ου αιώνα και σε μια σπουδαία μορφή, έναν δημιουργό αριστουργημάτων που στιγμάτισαν τον χώρο της 7ης τέχνης για πάντα και άλλαξε τον τρόπο που προσεγγίζαμε μια κινηματογραφική ταινία.
Ανοίγουμε ένα «παράθυρο» σε όσους θέλουν να ανακαλύψουν μερικές από τις κορυφαίες παλιές ταινίες του κορυφαίου Σουηδού σκηνοθέτη, Ingmar Bergman, που διαμόρφωσε τον κινηματογράφο, όπως τον ξέρουμε σήμερα.
Ο Ingmar Bergman εγκαινίασε μια νέα σχολή σκηνοθεσίας που δίνει έμφαση στην προσωπικότητα των χαρακτήρων, στις αισθητικές λεπτομέρειες της φωτογραφίας και στα αλληγορικά μηνύματα της πλοκής του έργου. Όλα αυτά συνθέτουν ένα δυναμικό αποτέλεσμα που αλληλεπιδρά με τον θεατή και του θέτουν υπαρξιακά ερωτήματα, ένα είδος κινηματογραφικής ψυχανάλυσης. Θα λέγαμε πως ο Ingmar Bergman είναι ένας αμιγώς υπαρξιστής φιλόσοφος που αποτυπώνει το έργο του, όχι στο χαρτί, αλλά στην κινηματογραφική οθόνη.
Εδώ παραθέτουμε μια λίστα με τις καλύτερες ταινίες του – με διαφορά ό, τι καλύτερο υπάρχει μέχρι σήμερα στην κληρονομιά που μας αφήνει ο κινηματογράφος του 20ου αιώνα:
Χειμωνιάτικο Φως
Η ιστορία ενός Ιερέα, που εκτυλίσσεται σε μια μέρα, αρχής γενομένης από τη λειτουργία. Μετά τη λειτουργία δέχεται επισκέψεις από ορισμένους προστάτες της εκκλησίας, οι οποίοι του αποκαλύπτουν τις αμαρτίες τους και αφήνουν ελεύθερη την οδύνη τους.
Το Χειμωνιάτικο Φως είναι ένα έργο γεμάτο οδύνη, ένα έργο που κινείται πάνω στους εκπληκτικούς μονόλογους του Bergman, καθώς η κάμερα εστιάζει στη συντριβή του προσώπου, τόσο σε λεκτικό όσο και σε εσωτερικό επίπεδο. Δεν είναι ένα έργο εύπεπτο, ούτε εύκολο σε πρακτικό επίπεδο, έχει διάρκεια 81 λεπτά και η ενσυναίσθηση των συναισθημάτων που νιώθει κανείς γίνεται με αργούς ρυθμούς.
Θεωρώ ότι είναι το καλύτερο δημιούργημα του, όπου το ακαθόριστο στοιχείο δεν είναι έντονο, οπότε είναι μια εξαίρετη επιλογή για να ξεκινήσετε το ταξίδι στα έργα του Bergman.
Άγριες Φράουλες
Άγριες Φράουλες! Ένα έργο που, όπως είπα κάποτε, έπρεπε οπωσδήποτε να έχω δει πριν εγκαταλείψω τον μάταιο τούτο κόσμο. Ένα έργο με κεντρικό ήρωα τον Dr. Issak Borg: Ένας γηραιός γιατρός που μαστίζεται από οράματα του παρελθόντος, αποκαλύπτει σφάλματα της νεότητας και θλιβερά γεγονότα, τα οποία ανακαλεί στη μνήμη του μέσα σε όλη τους τη ζοφερή πραγματικότητα – π.χ. μία κοπέλα, για την οποία το μόνο που ήθελε ήταν να έχει μια ερωτική σχέση, απλώς να διασκεδάσει την επιθυμία του.
Η αληθινή ευφυΐα του έργου είναι ακριβώς η ενδοσκόπηση και η ψηλάφηση των στιγμών που ανήκουν στον παρελθόν της νεότητάς μας και μας άφησαν πικρή ανάμνηση, καθώς όσο μεγαλώνουμε γίνονται όλο και πιο συναφείς και προσωπικές. Η ενορατική φύση του έργου δεν αναδύεται σε μία και μόνο ισχυρή μεταμόρφωση, αλλά αγκαλιάζει όλο το έργο καθώς έφτασε πλέον ο καιρός, που ο άπληστος, κυνικός Γιατρός θα αρχίσει να ζει πριν να είναι πολύ αργά.
Ο Bergman μάς δίνει ένα μήνυμα που κρύβεται στον χρόνο κι ένα αριστουργηματικό έργο, λαμβάνοντας υπ΄ όψιν ότι ο Bergman ήταν μόλις 40 ετών όταν έγραψε τις Άγριες Φράουλες, ένα έργο που επιβάλλει την εφιαλτική αγκαλιά του σκληρού υπαρξισμού, αλλά παρ΄όλα αυτά μας χαρίζει κι ένα χαμόγελο αισιοδοξίας, ότι μπορούμε να ξεφύγουμε από την ερημιά του εγωισμού.
Φανή κι Αλέξανδρος
Μια ταινία με υπερβολικά μεγάλη διάρκεια, το Fanny & Alexander διατίθεται σε μια διασκευή 180 λεπτών για να είναι πιο προσιτή, αλλά και σε μίνι – σειρά διάρκειας 5 ωρών. Κεντρικοί ήρωες η Φανή κι ο Αλέξανδρος: τα δύο παιδιά της πλούσιας οικογένειας των Edkhal που μεγαλώνουν στο μεταίχμιο μεταξύ 19ου και 20ου αιώνα στη Σουηδία [1900]. Η υπόθεση αγκαλιάζει πτυχές της ζωής και όπως και το Χειμωνιάτικο Φως μας εντυπωσιάζει με την γρήγορη εναλλαγή των γεγονότων.
Η ταινία Fanny & Alexander είναι το κύκνειο άσμα του Bergman. Επιθυμία του ήταν να είναι το τελευταίο και το καλύτερο έργο του. Το μόνο που μπορώ να πω είναι ότι οποιοδήποτε αριστούργημα τέχνης που αξίζει να του χαρίσετε 5 ώρες από τη ζωή σας είναι πράγματι εκπληκτικό και μεγάλο. Στο έργο Fanny & Alexander κάθε σκηνή και κάθε πλάνο έχει τη δική του μοναδική αξία.
Η Έβδομη Σφραγίδα
Είναι το αγαπημένο μου έργο! Η Έβδομη Σφραγίδα είναι ένα έργο με το οποίο ξεκινάνε πολλοί σινεφίλ. Κεντρικό πρόσωπο είναι ο Ιππότης Antonius Block, που μόλις έχει επιστρέψει από τις Σταυροφορίες σε μια Σουηδία που μαστίζεται από την πανώλη, ενώ σαν σκιά τον ακολουθεί μια φιγούρα, που είναι η προσωποποίηση του Θανάτου.
Ο Ιππότης παζαρεύει με τον μαύρο Άγγελο, παίζοντας τη ζωή του σε μια παρτίδα σκάκι. Το έργο σφύζει από ευφυείς μεταφορές, μια σαγηνευτική φωτογραφία γοτθικού τοπίου και μια πληθώρα φανταστικών ερμηνειών, και μεταξύ αυτών ενός εκπληκτικά ανθρώπινου Θανάτου. Είναι ένα έργο ανθρώπινο καθώς η στύγια και καταχθόνια ατμόσφαιρα αλλά και τα ζοφερά θέματα, όσο κι αν ο σκηνοθέτης τα ντύνει με μια χιουμοριστική διάθεση, δεν είναι εύληπτα σε όσους δεν έχουν συνηθίσει το ύφος του Bergman. Έτσι, εάν συνηθίσετε αυτή την ατμόσφαιρα, δεν υπάρχει πιο γοητευτική ταινία από την Έβδομη Σφραγίδα.
Persona (Έρωτες χωρίς Φραγμό)
Εάν ζητήσετε την άποψή μου για την «καλύτερη» ταινία του Bergman θα έλεγα χωρίς πολλή σκέψη «όλες» – καθώς η συνάφεια της ποιότητας του έργου του είναι εκπληκτική και μοναδική, ενώ κάθε κομμάτι είναι μοναδικής αξίας. Ωστόσο, εάν πρέπει να επιλέξει κάποιος, τότε μάλλον αυθόρμητα θα απαντήσει το Persona ως το magnum opus του Bergman.
Δύο γυναίκες, μία φοβισμένη ηθοποιός που ζει στη σιωπή λόγω κάποιου ανεξήγητου γεγονότος και μια νοσοκόμα που την φροντίζει σε ένα απομακρυσμένο σπίτι δίπλα στη θάλασσα. Η ταινία Persona είναι ένα μοναδικό φιλμ, ένα από τα αριστουργήματα της μεγάλης οθόνης. Η διαύγεια της ατμόσφαιρας, η διακριτική και ξεχωριστή φωτογραφία (τόσο πανέμορφη που σου κόβει την ανάσα) και οι κορυφαίες ερμηνείες από ηθοποιούς που έχτισαν την καριέρα και το όνομά τους σε αριστουργήματα και αριστοτεχνική δουλειά.
Πρέπει να ομολογήσουμε το εξής: η Persona δεν είναι ένα «εύκολο» έργο. Κανένα από τα έργα του Bergman δεν είναι εύκολα, αλλά εδώ τα βαρυσήμαντα και ζοφερά θέματα αλληλοσυνδέονται με μια ιλαρότητα και μία φαντασίωση, το πραγματικό μεγαλείο της οποίας θα αναγνωρίσουμε εάν εξοικειωθούμε με τα υπόλοιπα έργα του σκηνοθέτη. Δεν είναι η ταινία με την οποία θα ξεκινήσετε το ταξίδι στον Bergman, αλλά όταν τη δείτε θα τη λατρέψετε.
Κείμενο –Απόδοση Λ.Τ.